- Gepubliceerd: 12 maart 2015 12 maart 2015
- Hits: 6477 6477
Jawel, wereldmussendag. En niet onterecht: tot voor kort was de huismus (Passer domesticus) zo algemeen dat er maar weinig aandacht voor was. Dat is tegenwoordig anders: in heel West-Europa verdwijnt de mus in hoog tempo uit het stedelijk gebied. Lokaal is de soort zelfs verdwenen.
Nestplaatsen
Huismussen zijn bijzonder vindingrijk als het gaat om het zoeken van een nestplaats. Ze nestelen meestal in holtes, bij voorkeur in huizen. Ze nestelen ook wel eens in nestkasten en bij hoge uitzondering wordt zelfs een bolvormig nest gebouwd, bijvoorbeeld in een dichte struik of tussen dakbalken. Het verdwijnen van nestgelegenheid is niet de enige, maar wel een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van de huismus.
Eeuwenlang heeft de mens namelijk onbedoeld de huismus een ruime keuze aan nestmogelijkheden geboden: in gebouwen en huizen. Door strengere bouwnormen zijn deze nestplaatsen helaas verdwenen. Huismussen zijn koloniebroeders: een lokale populatie bestaat doorgaans uit verschillende subkolonies, kleine clusters van nesten? Je kan dus beter een aantal nestkastjes voor mussen bij elkaar hangen van ééntje apart..
Huismussen zijn bijzonder creatief in het vinden van een nestplaats, maar als de andere biotoopeisen van de huismus in de omgeving ontbreken, zie je helaas ook geen huismus.
Voedselkeuze
Ze hebben een zeer gevarieerd menu: de voedselkeuze wordt vooral bepaald door wat lokaal aanwezig is. Toch speelt voedselkeuze een cruciale rol in de overleving van de soort.
Huismussen zitten bij voorkeur op plaatsen waar een constant voedselaanbod is. Kinderboerderijen, manèges en dierentuinen zijn hierdoor de laatste bolwerken van huismussen in het stedelijk gebied.
Meer natuurlijke voedselbronnen zijn de zaden van inheemse planten. Deze planten - door velen beschouwd als onkruid - leveren niet alleen zaden, maar hierop zitten bladluizen die het belangrijkste voedsel zijn voor de jongen in de eerste twee weken van hun leven. Bij onvolwassen huismussen bestaat 70% van het menu uit dierlijk voedsel. In de rest van hun leven zijn huismussen weinig kieskeurig als het om eten gaat.
Bij een tekort aan bladluizen en andere langzame kleine insecten neemt het broedsucces van de huismus af. Het stedelijk groen is tegenwoordig vaak afwezig, of uitheemse plantensoorten worden aangeplant, waar inheemse insectensoorten niet op kunnen leven.
Schuilplaats
Voldoende dekking is een derde essentieel onderdeel van het huismussenhabitat. Een dichte groene heg is het best. Een begroeide gevel of schutting is ook goed, bij voorkeur met een altijd groene plant zoals klimop. Maar ook hierin is de huismus weinig kieskeurig. Zelfs loze ruimtes in gebouwen, beelden en andere open constructies worden gebruikt als schuilplaats mits er een vrije aanvliegroute is en de rest van de omgeving voldoet aan de wensen van de mus. Sierbeplanting en groenblijven
de struiken worden dus wel gebruikt als dekking en kunnen dus een belangrijke plek in nemen in het leefgebied van de huismus.
De huismus zoek zijn voedsel bij voorkeur slechts enkele meters uit de dekking. Één enkele struik kan strategisch zeer belangrijk zijn voor een lokale populatie als uitvalsbasis naar een goede voedselbron.
Voldoende dekking is niet alleen essentieel voor de veiligheid overdag, maar dient ook als collectieve slaapplaats.
Habitat
Het natuurlijke habitat van de huismus is niet bekend, of in ieder geval zijn wetenschappers daar niet eensgezind over. De verspreiding over Europa is geschied in relatie met mensen. Hoewel over het algemeen werd aangenomen dat de akkerbouw heeft bijgedragen aan de verspreiding van de huismus, is de relatie met veeteelt veel duidelijker. Waar huisdieren in een gesloten setting worden gehouden is immers constant voedsel, dekking en nestgelegenheid aanwezig.
Hoewel de huismus een uitgesproken cultuurvolger is en bovendien uitermate veelzijdig, is ze eigenlijk een veeleisende soort. Tot voor kort was de soort echter zo algemeen dat niemand daar bij stilstond. Als één van de biotoopfactoren (nestgelegenheid, voedsel en veiligheid) in een gebied onvoldoende is bedeeld, zullen er geen mussen zitten. Alleen het aanbrengen van nestgelegenheid –zoals in veel lokale plannen staat- is dus niet voldoende.
Mussen in je buurt?
Tjirpen de huismussen in je buurt? Laat het ons weten via waarnemingen.be! Zo krijgen we een beter overzicht van waar in onze regio belangrijke kolonieplaatsen voor huismussen gelokaliseerd zijn.